Caravaggio 2025 sergisi, 7 Mart – 6 Temmuz 2025 tarihleri arasında Roma’daki Palazzo Barberini’de düzenleniyor. Bu sergi, İtalyan Barok ustası Michelangelo Merisi da Caravaggio’nun (1571–1610) eserlerine adanmış en kapsamlı etkinliklerden biri olarak kabul ediliyor. Sergi, Galleria Borghese iş birliğiyle ve İtalya Kültür Bakanlığı’nın desteğiyle, küratörler Francesca Cappelletti, Maria Cristina Terzaghi ve Palazzo Barberini direktörü Thomas Clement Salomon tarafından hazırlandı. Direktör Salomon ile Caraveggio 2025’i Barberini müzesinde konuştuk.
Ayşegül Sönmez – Caravaggio sizin için kişisel düzeyde hem de profesyonel anlamda neleri temsil ediyor?
Thomas Clement Salomon: Caravaggio, şeytanla boğuşan bir aziz gibiydi. Onun eserlerinde kutsal olanla dünyevi olanın iç içe geçtiğini görüyoruz. Bu sergi, onun içsel çatışmalarını ve sanatsal devrimini gözler önüne seriyor. Çok ilginç sıradışı bir kişilik Caravaggio. Hem bir erkek hem de bir sanatçı olarak beni etkiliyor. Sanat tarihini değiştirmiş, resim sanatına yön vermiş bir ışık, bir yüz, bir ifade, bir gerilim ustası. Bir yenilikçi. Sanatçı olarak etkileyici. Ama yaşam öyküsüyle de çarpıcı. Karşıtlıklarla dolu bir erkek. Çok derin karşıtlıklara sahip bir kişilik.Bir bakıyorsunuz son derece duyarlı, bir bakıyorsunuz birini maç yaparken öldürecek kadar öfkeli. Çok yoğun biri. Kişisel anlamda bu yoğunluktan çok etkileniyorum. Müze olarak zaten bildiğimiz uzun yıllardan dünyadaki en kapsamlı Caravaggo koleksiyonuna sahip bir müzeyiz. Caravaggio uzun yıllardır üzerine düşündüğümüz çok çalıştığımız bir sanatçı. Caravaggio, insan ruhunun en mahrem yönlerini benzersiz bir duygusal derinlikle yakalayabildi.”
-Nasıl karar verdiniz Barberini olarak Caravaggio sergisi yapmaya? Bir hikayesi var mı?
Son büyük Roma sergisi 15 yıl önce, Caravaggio’nun ölümünün 400. yıldönümünde Scuderie del Quirinale’de gerçekleşmişti. Belki biraz da 2025 yılının Jübile Yılı olması da bizi harekete geçirdi. Onun son çalışmaların hikayesini anlatan ve ustanın sanatını yeni bir ışık altında yeniden keşfetmek için eşsiz bir fırsat yaratmak isteği duyduk.
-Maffeo Barberini bir Caravaggiosever bir portre sipariş ediyor değil mi ona?
Serginin en kuveetli bağlarından biri bu olabilir. Bu hikaye, Caravaggio’yu seven ve hatta onun bir portresini sipariş eden Maffeo Barberini ile başlıyor. Barberini ailesi yüzyıllar boyunca Caravaggio’nun birçok tablosuna sahip oldu ve bunlardan bazıları bu sergi için Roma’ya geri döndü. Örneğin, 20. yüzyılda aile koleksiyonunun dağılmasının ardından Palazzo Barberini’den ayrılan ve yüzyıllar boyunca kendisine ev sahipliği yapan saraya ilk kez Roma’ya geri dönecek olan Madrid’deki Thyssen-Bornemisza Müzesi’ndeki Saint Catherine. Ya da şimdi Teksas’ta bulunan ve önce Del Monte koleksiyonunun, sonra da Barberini’lerin bir parçası olan I Bari gibi bir başka şaheser, New York’taki Metropolitan’ın olağanüstü bir eseri olan ve yine Barberini koleksiyonuna ait olan ve birkaç ay boyunca ‘eve’ dönecek olan I Musici gibi .
-Bütün bu eserlerin bir de restorasyon meselesi var. Ben mesela Malta’da restorasyondan hemen sonra gördüğüm Caravaggio’nun biraz fazla yenileştirildiğini kanısına varmıştım. Restorasyonun uçu kaçabiliyor. Eserdeki yılların izi yok olabiliyor. Dijital bir kopya gibi durabiliyor. Bu konuda Müze Barberini ve Galleria Corsi olarak bakış açınız nedir?
Bizim tamamen müzeye ait bir labratuarımız mevcut. Bu konuda Roma’nın en iyi ekibine sahibiz. Ama restoratör değilim. Bir restorasyonu eserin koşullarının belirlediğini düşünüyorum. Zamanın izlerinin görünme meselesi de tamamen bana kalırsa buna bağlı. Heykel açısından bambaşka ama resimde pek çok başka nosyon devreye girebiliyor.
-Retrospektif demesek de bu sergi Caravaggio’nun tüm hikayesini bir bütün halinde tüm gerilimiyle yansıtıyor. Dünyada yaklaşık 60 Caravaggio var. Burada bunlardan 24 tanesini onun hayatının dönüm noktalarına işaret eden bir seçkide bir arada. Bir film gibi hakikaten…
Dediğim gibi çok çalıştığımız iyi bildiğimiz ve bilimsel keşifler sayesinde de yeni bir ışık altında okumaya aldığımız biri Caravaggio. Serginin merkezinde Caravaggio’nun kendi hayatı var — sevdiği insanlar, erkekler, kadınlar, yoldaşları. Caravaggio, insan ruhunun en mahrem yönlerini benzersiz bir duygusal derinlikle yakalayabildi. Roma için, özellikle Jübile sırasında, son bilimsel keşifler sayesinde yeni bir ışık altında, yayınlanmamış iki tabloyu da sunduk. Maffeo Barberini’nin Portresi ve Madrid’deki Prado Müzesi’nde sergilenen ve sadece birkaç yıl önce yeniden keşfedilen Ecce Homo.
-Sanatçı Roma’da doğmadı ama Roma biraz da Caravaggio demek…
Roma, Caravaggio’nun şehridir doğru. Tüm şaheserleri burada, hatta kiliselerde bile bulunur. Caravaggio, çok hızlı hareket eden, kimsenin durup bir sanat eserini düşünmeye vakti olmadığı bir dünyada, modernitenin tellerine dokunabilen birkaç ressamdan biri. Caravaggio, sanatının zamanımıza hitap etmeyi başarması nedeniyle çok sevilen bir ‘kahraman’. Onu Roma’da 2025 yılında ağırlamak büyük bir onur.
–Maffeo Barberini ilk kez kamuoyuna sunuluyor
Sergide, Caravaggio’nun 24 eseri yer alıyor.. Maffeo Barberini’nin Portresi: Yaklaşık 60 yıl önce keşfedilen bu eser, ilk kez kamuoyuna sunuluyor. Ecce Homo: 2021 yılında İspanya’da yeniden keşfedilen bu eser, yüzyıllar sonra ilk kez İtalya’ya geri döndü.
Azize Katerina: Madrid’deki Thyssen-Bornemisza Müzesi’nden ödünç alınan bu eser, daha önce Barberini koleksiyonunun bir parçasıydı ve şimdi tekrar Palazzo Barberini’ye döndü.
Marta ve Mecdelli Meryem: Detroit Sanat Enstitüsü’nden gelen bu eser, Palazzo Barberini’deki “Judith ve Holofernes” ile aynı modelin kullanıldığı eserler arasında yer alıyor.
The Cardsharps (1596–97) tablosu da serginin değerli şaheserlerinin arasında.
Serginin ikinci salonunda bir arada sergilenen, Sienalı cazibeli bir fahişe olan Fillide Melandroni’nin modellik yaptığı tabloları Azize Katerina (1598–99), Marta ve Mecdelli Meryem (1598–99) ve Judith ve Holofernes (1599–1600) bir arada görmek büyük lüks.
İsa’nın Tutuklanışı (1603, İrlanda Ulusal Galerisi) adlı tablo serginin en ilginci olabilir. İsa, ihanete uğramıştır. Sinematografik olarak kusursuz bir yerleşimi ışığı olan resimdeki Roma askerlerinin yeri, ışığı Caravaggio’nin yüzyıllara meydan okuyuşunun birer dev kanıtı.
Ayşegül Sönmez